Op 26 maart werkte ik samen met Jan Jaap van der Wal (caberetier) en Jan Veldman (toneel- en liedjeschrijver) aan het project 'Waan van de dag', een experiment waarbij acteurs van het Noord Nederlands Toneel een drie toneelstukken spelen/lezen die in één dag geschreven zijn. 
Op deze pagina vind je een beschrijving van het project en een fragment van de ietwat absurde toneeltekst die ik heb geschreven. 

Met dank aan De Bres en het Noord Nederlands Toneel:


waan van dag
marlon brando leert zijn tekst niet meer uit het hoofd deelnemers

waan van dag

Wat is `Waan van de Dag'?
     Drie mensen worden uitgedaagd in één dag een korte scene schrijven, geïnspireerd op een artikel in de kranten van die dag. Dat zijn gerenommeerde (toneel-)schrijvers, aankomende talenten en prominente Leeuwarders en Friezen met culturele interesse.
     Acteurs die 's avonds spelen in De Harmonie wordt gevraagd de drie teksten te lezen na afloop van hun voorstelling. Ze krijgen de teksten bij aankomst in Leeuwarden, zodat ze de lezing kort kunnen voorbereiden.
     Geïnteresseerd publiek wordt uitgenodigd samen met de theatermakers de weg over te steken naar De Bres voor de lezing.
     In het voorjaar van 2002 zal een aantal malen zo'n `Waan van de dag' worden georganiseerd.
Wie is initiefnemer van `De waan van de dag'?
     `Waan van de dag' is een activiteit van Theaterwerkplaats De Bres. De Bres is de naam van een voormalig PvdA-gebouw (en daarvoor gymnastieklokaal), net naast Stadsschouwburg De Harmonie in Leeuwarden. In 2000 werd het pand aangepast en kon De Harmonie het onder haar hoede nemen als bescheiden theaterwerkplaats.
     Met De Bres probeert Stadsschouwburg De Harmonie een impuls te geven aan het cultureel klimaat in Leeuwarden en Friesland. Waar Friesland de provincie is met relatief het hoogste bezoek aan gesubsidieerd toneel en De Harmonie de vierde schouwburg van het land is qua bezoekcijfers, blijft het productieklimaat achter. In De Bres krijgen jonge theatermakers de kans projecten uit te broeden, vinden ervaren theatermakers faciliteiten ter ondersteuning van hun projecten en wordt het publiek uitgedaagd mee te denken in het artistieke productieproces.
     Artistiek leider van De Bres is Joop Wittermans; daarnaast zijn de artistieke mede-komplotteurs Arthur Oostvogel, Wieke Roorda en Bouke Oldenhof. Zij houden allen van warmbloedig theater.
Waarom het project `De waan van de dag'?
     Het toneel in Nederland is door zijn structuur gebonden aan een planning op lange termijn. Grote voorstellingen worden twee seizoenen vooruit vastgesteld en bezet. Incidentele projecten zijn door subsidietermijnen al evenzeer gedwongen op de langere termijn te plannen.
     Dit project is een balletje dat in de tegenovergestelde richting wordt opgegooid. In `De waan van de dag' wordt de schrijver gedwongen te reageren op wat er leeft op de dag van de voorstelling, zoals beschreven in de ochtendkranten van die dag.
     De politiek domineert veelal de dagbladen, veel meer dan in het theater. Op deze wijze is actueel politiek theater een voor de hand liggende optie, waar politiek in het Nederlandse theater vaak opvallend afwezig is. Dat is ook de reden dat elke keer een prominente theaterbezoeker geprikkeld wordt om een dialoog te schrijven: zo kan iemand op artistiekere of emotionelere manier reageren op de nieuwsfeiten.
Wat vragen wij van de schrijvers?
     Wij vragen u een of meerdere ochtendkranten door te nemen op gegevens die u inspireren tot een dialoog. Alles mag: van de openingen tot de faits divers. Wel is er een belangrijke beperking: u moet schrijven voor de acteurs die gevraagd zijn die avond te komen lezen. Dus: iedere acteur een rol, en als het even kan rekening houden met leeftijd en geslacht van de acteur. De lengte is aan u, maar we geven een indicatie van vier pagina's A'4 mee.
     U hoeft niet per se gevat, humoristisch of kabaretesk te schrijven. We streven niet naar een avond die voor het publiek vermakelijk is. Wat wij willen, is een onderzoek naar de actualiteit als inspiratiebron voor toneelteksten.
     Als u wilt kunt u uw tekst laten vergezellen van een korte toelichting. U kunt bijvoorbeeld het artikel uit de krant laten voorlezen. We realiseren ons dat een scene die binnen een dag geschreven moet worden, ook kan mislukken. Als dat het geval is in uw beleving, kunt u de tekst een soort verontschuldiging meegeven. We zouden het zeer sportief vinden als u in dat geval toch toestemming geeft de tekst te presenteren.
Wat vragen wij van de acteurs?
     We vragen de acteurs de drie teksten voor de lezing in De Bres door te lezen. Belangrijk is dat de teksten helder gebracht worden, een te uitgesproken vorm- of stijlkeuze kan in strijd komen met de gewenste helderheid. Het gaat erom de tekst zo direct mogelijk over te brengen en iets ervaarbaar te maken van de interactie tussen de personages die de tekst mogelijk maakt.
     We organiseren niet een openbare discussie na de lezingen, maar hopen wel dat er spontaan een inhoudelijk gesprek ontstaat.
Wat kunnen wij bieden?
     De Bres is een eigen initiatief van De Harmonie dat niet tot het reguliere takenpakket van de schouwburg behoort. De Harmonie ontvangt geen subsidie voor deze taak, en betaalt huur, vaste lasten en materiaalkosten van haar reguliere begroting. Wij hopen dan ook dat u er begrip voor heeft dat het niet mogelijk is een volwaardige professionele vergoeding beschikbaar te stellen voor uw bijdrage. De schrijvers krijgen een bescheiden vergoeding voor hun tekst en aanwezigheid, wij vragen anderen hun medewerking op te willen vatten als werk dat zijdelings voortkomt uit hun hoofdtaak en hopen dat u genoegen neemt met een attentie als blijk van onze grote erkentelijkheid.
 
Joop Wittermans
Arthur Oostvogel
Wieke Roorda
Bouke Oldenhof

terug naar boven



Fragment: MARLON BRANDO LEERT ZIJN TEKST NIET MEER UIT Z’N HOOFD
 
door Tsead Bruinja
 
Personages:
Politicus
Vragensteller
Moeder van Politicus
Blokkendoos
 
drie personen op het toneel: de politicus, de vragensteller en blokkendoos. blokkendoos staat tot hij wordt gevonden achter de vragensteller
 
Vragensteller: zit het strak?
 
Politicus: het zit strak en op maat
een beetje als boterhammen
klam in een broodbak die niet
dicht wil zonder elastiek
 
Vragensteller: moeten je beelden nu altijd
betrekking hebben op je gedachten?
 
Politicus: mijn gedachten zijn strak en op maat
lijnrecht als een programma
met een vleugje afwijkende stappen
maar dat is
   zeggen ze
te verhelpen
 
Vragensteller: was jij er niet om te helpen?
 
Politicus: wat is hulp?
 
een doosje met een rood kruis erop
kan helpen als men zich in de vingers snijdt
een kalashnikov kan hulp zijn
als er een gewapende amerikaan tegenover
je staat
 
Vragensteller: wat weet jij van het wonen in bergen?
 
Politicus: we gingen vroeger op vakantie naar het eiland
de lucht in de duinen was zoet
m’n moeders benen zacht geschoren
stonden tot de enkels toe in het zeewater
ik bouwde kastelen
 
Vragensteller: is er iets van je bewaard gebleven, van je vroege idealen?
 
Politicus: het is een mooi begin van een boek
maar ook iets waar ik flink over ben uitgegleden
 
die boterhammen
daar krijg ik nu toch wel erg trek in
kunnen we?
 
Vragensteller: nee, dit is niet een gesprek
waar je iets in kunt lassen
maar misschien kan ik je iets vertellen
 
Politicus: doe maar niet jij bent de vragensteller
jouw verhaal is dat je geen verhaal hebt
dat is mooi genoeg
ik zal je nog wat proberen te boeien
 
Vragensteller: we kunnen verder? Grandioos.
Laten we het eens hebben
over….
 
Politicus: over vrijheid!
 
Vragensteller: nee!
 
Politicus: ik heb haar goed gekend
best fijn maar wie wil het
 
Vragensteller: nee!
 
Politicus: ik heb haar laatst nog ergens
tweedehands zien liggen
er lag een oude man naast
ik geef je het adres als je wilt
 
Vragensteller: nee!
ik mis de noodzaak
in dit gesprek
laten we er familie bij roepen
 
Moeder: zoon
Politicus: moeder
Moeder: liefste
Politicus: moeder
Politicus: vader
Moeder: liefste
 
Politicus: moeder deze persoon
zegt dat mijn betoog
noodzaak mist
 
Moeder: onmogelijk!
waar hadden jullie het over?
 
Politicus: over brood
 
Moeder (tegen vragensteller): mijn zoon houdt van brood
hij houdt van duinen
en hij houdt van mijn enkels
hoe kan hij zich ooit vergissen?
 
Vragensteller: jullie zouden eens kunnen beginnen met wat langere zinnen
het ritme is misleidend beginnen met wat langere zinnen
 
Politicus: mam ik vermoed een plan achter
wat deze man zegt
wil je even kijken?
 
Moeder: wat zegt hij nou net!
langere zinnen!
 
Politicus: Moeder zou je achter deze man willen kijken. Er zou wel eens iets achter al dat praten kunnen steken. Ik vertrouw hem niet. Het stinkt.
 
Moeder: Hij ruikt naar je vader.
Je vader hield van aardappelen `s avonds.
 
Politicus: Ik houd van brood
Vader hield niet van je blote enkels
in de zee in de duinen
Zou het pappa zijn?
 
Moeder kijkt achter vragensteller – daar staat blokkendoos die zich daar de hele tijd schuilhield
 
Moeder: Het is blokkendoos
 
Politicus: Blokkendoos?
 
Blokkendoos (luid): Ze moeten er uit
Koekhappen, snoepduiken
Lego, Barby’s
 
Vragensteller: Barby’s?
 
Blokkendoos: Barby’s, tekenfims
Ze moeten eruit!
 
Zoon (met een zucht van herkenning): Oh blokkendoos
Blokkendoos: Oh liefste
Politicus: Oh broodkruimel
Blokkendoos: Hoho  Blokkendoos
Politicus: Oh blokkendoos

(...) 

© Auteursrecht berust bij de auteurs op basis van de Auteurswet 1912. Er mag niets uit deze Website worden overgenomen, opgeslagen op media ter verspreiding onder derden, op een website worden gezet, gepubliceerd of anderszins verveelvuldigd zonder uitdrukkelijke en voorafgaande toestemming van de auteurs. Overtreding van de Auteurswet is strafrechtelijk en internationaal vervolgbaar.

© No part of this website may be used or reproduced in any manner whatasoever without the written permission of the author, except in the case of brief quotations embodied in critical articles or reviews.

terug naar boven


deelnemers

Kristen Denkers, Cees Geel, Rogier in 't Hout, Ludo Hoogmartens, Frank Lammers, Wolter Muller, Lotje van Lunteren e.a.

terug naar boven