Resinsjes fan Gers dat alfêst laket / Recensies van G.d.a.l. (Gras dat alvast lacht)
Uiterst leesbaar - Jelle van der Meulen voor NBD Biblion 
Weiwurde yn it oproppene - Harmen Wind, Leeuwarder Courant, 03-02-2006
Leafdesliet fan in ferlegen sater - Abe de Vries op Farsk, 13-12-2005
Liefdeslied van een verlegen sater - Abe de Vries op Farsk, 13-12-2005
Uiterst leesbaar
door Jelle van der Meulen
Deze vierde, mooi vormgegeven, Friese bundel van Bruinja, die ook in het
Nederlands dicht, bevestigt zijn reputatie als dichter. De gedichten worden
via doordacht gebruikte herhalingen, alliteraties, assonanties en door het
ritme uiterst leesbaar en verklaren waarom Bruinja een regelmatige gast is
bij poëzie-optredens. Niet dat de gedichten makkelijk in een keer te
begrijpen zijn. Je moet er als lezer wel moeite voor doen, vooral ook om de
verbanden tussen de gedichten te zien. Zo is al in de eerste van de vijf
afdelingen te zien hoe de gedichten door woorden en zinswendingen met elkaar
verbonden worden. De vraag in het zesde gedicht naar wie het nieuwe gras is,
doet je terugbladeren naar het tweede gedicht, dat ermee eindigt dat elk
woord dat neergelegd wordt op het nieuwe gras een woord teveel is, dat
lacht. Het lachende woord op zijn beurt wordt verbonden met de lachende opa
en het lachende gras zelf. De gedichten gaan over taal, maar ook over de
liefde en het is mooi om te zien hoe vaak deze naar de grote stad verhuisde
dichter hier gebruikt maakt van beelden van het platteland. (Bron: http://home.planet.nl/~meul2882/fries/)
nei boppe
Weiwurde yn it oproppene
troch Harmen Wind
Hjir leit alwer de fjirde Fryske bondel sûnt it debút yn 2000. Tsead Bruinja nimt faak en graach it wurd. Hy is in hjoeddeisk dichter fan betsjutting, ek fanwege syn publisitêre warberens oer de provinsjegrins hinne.
Syn jongste, Gers dat alfêst laket befettet 32 gedichten. Tematysk is der gearhing: selsferfrjemding stiet sintraal.
Yn myn resinsje oer De man dy't rinne moat (2001) skreau ik: ‘Tsead Bruinja is de flechter, de ferdwiner. De dichter-rinner is net te hâlden, net te kearen. Hy giet op yn syn dream.' (Hjir 2-2002) Dy identiteitskwestje (benammen de spanning tusken it partikuliere en it lyryske ik) is in sintraal tema bleaun yn syn gedichten.
Identiteitsprobleem
Yn dizze bondel wurdt it keunstmjittige en betiizjende fan de poëzywrâld Brechtiaansk trochljochte yn twa langere gedichten. Yn it twadde, Ûnder hokker kopke sitte de sinten (57-59), ferwikselet Bruinja de wurklikheid fan de dichter mei dy fan it gedicht. Dy lêste kin foar him safolle betsjutting krije dat er syn eigen ferliest.
Hy omskriuwt it bgl. as wekker wurde yn it lichem fan oswald en ferwiist dêrmei nei in komputerspultsje dat de spiler yn de hûd krûpe lit fan Lee Harvey Oswald. (Opdracht: Kennedy mei trije kûgels deadzje.)
In kaaigedicht is hazze yn it fjild tinkt (31)
hazze yn it fjild tinkt
alles oan de hazze is op
alles oan de hazze is lykas
winter oerfleanende guozzen
jager syn eagen sizze simmer
en alles oan de jager is op
alles oan de jager is
fuortflein lykas dy simmer
alles oan de jager is grien
de hazze yn de jager ropt
en alles oan de hazze is op (…)
De tiidwurden tinke, sizze en roppe, skeppe in nije wurklikheid en ferfange dêrmei har subjekt: de hazze wurdt yn syn tinken wei. De jager feroaret yn de simmer dy't er him foar eagen tsjoent en hy wurdt gers. De hazze yn dat gers dat de jager wurden is, ropt himsels op, sadat er ferdwynt…
De herhelling alles oan de hazze resp. jager (= har konkrete foarkommen) wurket beswarjend. Dit gedicht sil it goed dwaan op 'e planken.
Faasje en konstruksje
Dat jildt net foar alle gedichten. Dêr is, nettsjinsteande moaie sinnen en bylden, de styl te kryptysk foar. De foarige bondel, Gegrommel fan satyn , wie al minder tagonklik. Dy ûntjouwing set him troch. De, assosjative, faasje (in wichtich Bruinja-skaaimerk) komt yn de knipe fan de konstruksje.
De titel fan de bondel personifiearret it gers. It laket alfêst, yn ôfwachting fan it momint dat ús dagen dêr net allinne mear mei fergelike wurde (it bibelske vanitasboadskip), mar wy dêr sels yn feroarje sille. In yn wêzen romantyske gedachte. De swierrichheid is, dat de dichter Tsead Bruinja sa opgiet yn de wrâld fan it fers, dat de lêzer om him folgje te kinnen faak it gefoel ynwikselje moat foar it ferstân.
(Leeuwarder Courant, 03-02-2006)
nei boppe
Leafdesliet fan in ferlegen sater
Troch Abe de Vries
Oer Gers dat alfêst laket fan Tsead Bruinja
Nei de hynders en bommen, it foarmgeweld en de nijsgjirrige spielerei mei postmoderne ferfrjemdingstechniken yn Gegrommel fan satyn (2003) bringe it gers, de fjilden, de seedyk en de hast arkadysk besongen leafde yn Tsead Bruinja syn nije, fjirde Frysktalige bondel Gers dat alfêst laket in woldiedige fersobering.
Ferfloeien
It ADHD fan 'e grutte stêd is fier fuort, de lûde kladderadatsch fan bylden en genres is ynwiksele foar in iepen, muzikale en foaral ierdse lyryk dy't – dat kin no alfêst sein wurde – guon fan de moaiste leafdesfersen opsmyt dy't ik de lêste jierren yn it Frysk lêze mocht. Noch altyd skriuwt Bruinja sûnder haadletters of ynterpunksje, noch altyd litte guon fersen har net dalik kenne, mar de botsing fan kleuren yn earder wurk liket ynskikke te moatten foar it ferfloeien: foar in poëzij dy't earder út is op harmony as op kontrolearre ûntploffingen en ûntspoaringen. Lês mar hoe't in leafde nei de ein rint yn it titelleaze fers ‘fûn dy mei it stof op de iepen eagen':
hûnen dy't troch de stôk fan de tiid
werom it hok yndreaun wurde
thús miskien in finger rinne litte
oer in piano
oer in gitaar
Tajûn, dy ‘stôk fan de tiid' is faaks net sa'n geweldich byld, mar de lêste trije rigels komme sa út in film wei, se moasten allinnich noch delskreaun wurde. De tsjinstellingen binne hjir net ferdwûn (hjir bygelyks dy tusken bist en minske – wat oan it wurk fan Elmar Kuiper tinken docht, mar dêr dalik mear oer), mar de opposysjes frette inoar net langer op, se roegje inoar net út, se wurkje meiïnoar op nei krêftige fersen.
Mei losse hannen
De gedichten yn Gers dat alfêst laket geane mear as foarhinne út fan ien idee, dêr't de taal syn rin yn fynt. Noch altyd sykjend, assosjearjend en werheljendewei, in prosedee dêr't Bruinja patint op hat, mar it komt op my oer as hat de dichter dochs in part fan de teoretyske bagaazje dêr't er yn eardere bondels mei eksperimintearre oan 'e dyk setten – ek yn ferliking mei syn twa Nederlânsktalige bondels Dat het zo hoorde (2003) en Batterij (2004). Of hy hat it ynternalisearre en hoecht it net sa noadich mear te demonstrearjen. It sil yn alle gefallen nijsgjirrich wêze om te sjen oft er dit ‘dichtsjen mei losse hannen' ek yn in folgjende Nederlânsktalige bondel oandoart. Of wie it dochs it Frysk dat him dizze nije frijheid ynflústere?
De bondel telt fiif skiften en 32, meast koarte, fersen. It earste skift, ‘Gersfamke', leit ferbiningen tusken de slachten, de pake mei de seine yn it gers, de fereale man dy't it krekt meande gers oan 'e fuotten fan syn leave delleit, it sjen oft de ring past, de berte, it nije gers – it liket hjir as wikselje pake en pakesizzer fan rol, wat oan de leafde dy't besongen wurdt tagelyk in persoanlike en in tiidleaze toets jout.
It twadde skift, ‘It ferskil yn ferzy', foarmet de brêge nei it ferline yn 'e bondel, in ferline dat benammen bestiet út eardere leafdes. It is opdroegen oan Elmar Kuiper en draacht, wierskynlik by wize fan hommaazje, ek de spoaren fan dy syn dichtwurk. Ek hjir mikt de dichter op it tiidleaze, yn dit gefal yn it ferlitten fan in frou en it sykjen nei in oarenien. Dat hat mei in djippe driuw te krijen dy't yn al wat libbet oanwêzich is – ‘it bist sjongt in minskeliet'. It ferskil tusken minske en bist is in ferskil yn ferzy, de minske is in bist mei in ‘gouden kiel'. In hûn, in hûn dy't hune wol.
‘Sinne op de bunker', it tredde skift, iepenet mei it prachtige, ritmyske fers ‘in man útklaaie yn in bunker', in fers oars dat it yn dizze bondel wat dreger te pleatsen falt. It oare fan dit skift bringt leafdesfersen, yn dit fers stiet in finzene sintraal dy't yn in bunker neaken gûchelje moat fan syn bewakers, dy't him úteinlik deasjitte, dêr spyt fan krije en dan fierder harren wegen geane – de iene keapet in kontenerskip en strúnt de seeën ôf, de oare hakket beammen yn in bosk om ‘en waard in wiis man'.
In earste besykjen ta ynterpretaasje soe liede kinne ta de ferûnderstelling dat it hjir giet om it opsluten wêzen yn in ta mislearjen kearde relaasje. De bunker foarmet ek in grutte tsjinstelling mei de iepen romtes yn de bondel. Mar it soe likegoed om in polityk protestfers gean kinne, wa sil it sizze? Wat byldtaal oanbelanget, is it yn alle gefallen dochs wat in fremdkörper yn it skift, dat fuortset mei it prachtige, al earder neamde mankelike fers ‘fûn dy mei it stof op de iepen eagen'.
Even fierderop stiet dan ‘famke ûnder de appelbeam', dêr't de dichter as in sater yn 'e moarntiid yn in beam hinget en nei in famke sjocht dat ûnder oan de beam in boek sit te lêzen. En, it hâldt net op, dat wurdt dalik folge troch ‘oansteller', dat sa begjint:
net it hynder dat de hoeven tsjin it sket stikkenslacht
of it hynder dat de wein sa rûch de griene wrâld troch skuort
dat der neat fan oer bliuwt
neat oer it ôflibjen en ôfleverjen fan in lea
foar in metafysyske doar
mar de ienfâldige lea fan dizze frou
tsjinoer dy
de heldere holle fan dizze frou
tsjinoer dy
‘Missend gedicht'
As ik myn net fersin, slacht Bruinja dan yn it fjirde skift, ‘It stjoer en de hannen', in kwetsberder noat oan, as er yn sân koarte fersen weromgrypt op syn berne- en skoaltiid en himsels sjocht mei de eagen fan no: ‘it stjoer stekt út it skjinne fleis / fan syn hannen // en ik doar him net oan te sjen'. In stik as fjouwer fan dy fersen binne te koart om yndruk meitsje te kinnen en hingjen te bliuwen. Se jouwe wol ik leauwe ek gjin essinsjele ynformaasje, mar de lêste twa (‘te betiid op skoalle tilt er de fyts oer it tichte stek' en ‘it duorret jierren foardat ik hoi sis') binne skerp en skrinend:
it duorret jierren foardat ik hoi sis
bang foar wa't oan it stjoer sitte sil
bang foar syn eagen
hoe tsjin wa
It te betiid op skoalle wêzen jout wat oan fan de eardere ferlegenheid fan de sater, dy't niis noch yn in beam hong en in famke by it jak yn seach. Dochs is it wol de fraach oft it skift sa goed yn 'e bondel past – yn in bondel dy't foar sa'n grut part driuwt op in oare tematyk, soe elk skift dêr ferbiningen mei lizze moatte, en dy sjoch ik hjir net. Dat is spitich, want hie mei wat ik no mar neam it ‘missende gedicht' – oer it skoalhek fan doe en de leafde fan no, of letter – de bondel net in nóch gruttere ienheid wêze kind? Of miskien soe dat wat tefolle fan it goede west hawwe en moat der wat te rieden oerbliuwe?
It sensueelste fjoerwurk bewarret de dichter foar it lêst: it skift ‘Sûchplak'. De fonken fleane derôf, al dalik yn it earste fers: ‘elk wurd datsto my yn 'e hannen leist / is in swurd is in dûbelloops jachtgewear'. Dat ‘elk wurd' docht fansels wer tinken oan it gers-fers út it earste skift, en sa leit Bruinja wol mear fan datsoarte lyntsjes nei it begjin fan 'e bondel. Ek hjir komme wy de ‘âld man' wer tsjin, en it gers.
In moai slot komt dan mei de beide lêste fersen, ‘ûnder hokker kopke sitte de sinten', in lang fers dêr't de dichter himsels yn ferliket mei in sloper dy't in metamorfose ûndergiet en in ierdbeisjonger wurdt. De bondel beslút mei in lyts stillibben: in par op in skaal yn in ‘hûs dêr't de doar net fan iepen wol'. De bûtenwrâld kin der net by: der is neat dat dizze leafde bedriigje kin.
Hast oerdiedich moai
Ferlegen sater Bruinja syn dichtsjen is subtiler wurden, sûnder dat er dêr wat foar yn te leverjen hoecht. De lytse en gruttere ferskowingen yn betsjutting en byld binne fassinearjend om te folgjen. Sa kin in ‘droege strjitte tusken swiere eachlidden' feroarje yn ‘slûch wetter yn in smelle feart', en dat wer yn ‘slûch wetter yn in smelle strjitte', dêr't je wiete fuotten yn krije kinne. Werhelling en ferskowing hawwe in grut oandiel yn de muzyk dy't de dichter makket, it binne net allinnich fersen om te lêzen mar ek om foar te lêzen.
Searjes foarmje is ek in technyk dy't tapast wurdt, bygelyks yn it fers ‘hazze yn it fjild tinkt'. De hazze, de jager en it fjild rinne yninoar oer. De bylden binne faak prachtich, bytiden hast oerdiedich moai mar troch de romte yn de fersen – Bruinja is sljocht op wytrigels – en in taalomjouwing dy't soberder is as foarhinne krije se wjokken: ‘in see dy't wat seit / en do as wifeljende loft derboppe'. Of ‘lit hannen it tinken dwaan'. Beide foarbylden komme út it fers ‘oansteller', mar ik soe sa noch in pear alinea's folje kinne.
Om koart te kriemen, ik kin oars net beslute as mei in ûnbeskamsum besykjen de earste druk sa gau mooglik de doar út te krijen. Keapje en lês dizze boppeslach, ek nochris ûntheisterjend moai foarmjûn troch Gertjan Slagter.
Bron: http://www.farsk.nl/krityk/2005/64bruinjagerslaket.htm
Liefdeslied van een verlegen sater
door Abe de Vries
over Gers dat alfêst laket / Gras dat alvast lacht van Tsead Bruinja
Na de paarden en bommen, het vormgeweld en de interessante spielerei met postmoderne vervreemdingstechnieken in Gegrommel fan satyn / Gegrommel van satijn (2003) brengen het gras, de velden, de zeedijk en de bijna arcadisch bezongen liefde in Tsead Bruinja zijn nieuwe, vierde Friestalige bundel Gers dat alfêst laket / Gras dat alvast lacht een weldadige versobering.
Vervloeien
Het ADHD van de grote stad is ver weg, het kabaal van beelden en genres is ingewisseld voor een open, muzikale en vooral aardse lyriek die - dat kan nu alvast worden gezegd - enkele van de mooiste liefdesverzen heeft opgeleverd die ik de laatste jaren in het Fries mocht lezen. Nog altijd schrijft Bruinja zonder hoofdletters of interpunctie, nog altijd laten enkele gedichten zich niet meteen kennen, maar de botsing van kleuren uit vroeger werk lijkt ruimte te hebben gemaakt voor het vervloeien: voor een poëzie die eerder uit is op harmonie dan op gecontroleerde ontploffingen en ontsporingen. Lees maar hoe een liefde eindigt in dit titelloze gedicht: ' fûn dy mei it stof op de iepen eagen / vond je met het stof op de open ogen'
hûnen dy't troch de stôk fan de tiid
werom it hok yndreaun wurde
thús miskien in finger rinne litte
oer in piano
oer in gitaar
vertaling:
honden die door de stok van de tijd
terug het hok ingedreven worden
thuis misschien een vinger laten lopen
over een piano
over een gitaar
Toegegeven, die 'stok van de tijd' is misschien niet zo'n geweldig beeld, maar de laatste drie regels komen zo uit een film vandaan, ze moesten alleen nog opgeschreven worden. De tegenstellingen zijn niet verdwenen (hier bijvoorbeeld tussen dier en mens - wat doet denken aan het werk van Elmar Kuiper, maar daarover later meer ), maar de opposities vreten elkaar niet langer op, ze werken elkaar niet tegen, maar versterken de gedichten.
Met losse handen
De gedichten in Gers dat alfêst laket gaan meer dan voorheen uit van één idee, waar de taal zijn beloop in vindt. Nog altijd zoekend, associërend en herhalingsgewijs, een procédé waar Bruinja patent op heeft, maar het komt op mij over alsof de dichter toch een deel van de theoretische bagage waar hij in eerdere bundels mee experimenteerde bij het grofvuil heeft gezet - ook in vergelijking met zijn twee Nederlandstalige bundels Dat het zo hoorde (2003) en Batterij (2004). Of hij heeft het geïnternaliseerd en hoeft niet zo nodig meer te demonstreren. Het zal in alle gevallen interessant zijn om na te gaan of hij dit 'dichten met losse handen' ook in een volgende Nederlandstalige bundel aandurft. Of was het toch het Fries dat hem deze nieuwe vrijheid influisterde?
De bundel telt vijf afdelingen en 32, meest korte, gedichten. De eerste afdeling, 'Gersfamke / Grasmeisje', legt verbindingen tussen de generaties, de opa met de zeis in het gras, de verliefde man die het net gemaaide gras aan de voeten van zijn geliefde neerlegt, het kijken of de ring past, de geboorte, het nieuwe gras - het lijkt hier alsof opa en kleinzoon van rol wisselen, wat aan de liefde die bezongen wordt tegelijk een persoonlijke en een tijdloze toets geeft.
Het tweede deel, 'It ferskil yn fersy / Het verschil in versie', vormt de brug naar het verleden in de bundel, een verleden dat vooral bestaat uit eerdere liefdes. Het is opgedragen aan Elmar Kuiper en draagt, waarschijnlijk als hommage, ook de sporen van zijn werk. Ook hier mikt de dichter op het tijdloze, in dit geval van het verlaten van een vrouw en het zoeken naar een volgende. Dat heeft met een diepe drang te maken die in alles dat leeft aanwezig is - 'it bist sjongt in minskeliet / het dier zingt een mensenlied'. Het verschil tussen mens en dier is een verschil in versie, de mens is een dier met een 'gouden kiel / gouden keel'. Een hond, een hond die wil honen.
'Sinne op de bunker / Zon op de bunker', het derde deel, opent met het prachtige ritmische gedicht 'in man útklaaie yn in bunker / een man uitkleden in een bunker', in gedicht dat in deze bundel wat moeilijker te plaatsen valt. De rest van deze afdeling bevat liefdesgedichten, maar in dit gedicht staat een gevangene centraal die in een bunker naakt moet goochelen van zijn bewakers, die hem uiteindelijk doodschieten, daar spijt van krijgen en dan verder hun eigen weg gaan - de ene koopt een containerschip en struint de zeeën af, de andere hakt de rest van de bomen in het bos om 'en waard in wiis man / en werd een wijs man'.
Een eerste poging tot interpretatie zou kunnen leiden tot de veronderstelling dat het hier gaat om het opgesloten zijn in een tot mislukking gedoemde relatie. De bunker vormt ook een grote tegenstelling met de open ruimtes in de bundel. Maar het zou net zo goed om een politiek protestgedicht kunnen gaan, wie zal het zeggen? Wat beeldtaal aangaat, is het in ieder geval toch een soort fremdkörper in deze afdeling, die voortgezet wordt met het prachtige, al eerder genoemde melancholieke gedicht 'fûn dy mei it stof op de iepen eagen'.
Een stukje verderop staat dan 'famke ûnder de appelbeam / meisje onder de appelboom', waarin de dichter als een sater in de ochtend in een boom hangt en naar een meisje kijkt dat onder een boom een boek zit te lezen. En, het houdt niet op, dat wordt meteen gevolgd door 'oansteller / aansteller', dat als volgt begint:
net it hynder dat de hoeven tsjin it sket stikkenslacht
of it hynder dat de wein sa rûch de griene wrâld troch skuort
dat der neat fan oer bliuwt
neat oer it ôflibjen en ôfleverjen fan in lea
foar in metafysyske doar
mar de ienfâldige lea fan dizze frou
tsjinoer dy
de heldere holle fan dizze frou
tsjinoer dy
vertaling:
niet het paard dat de hoeven tegen het schot stukslaat
of het paard dat de wagen zo ruw door de groene wereld trekt
dat er niets van over blijft
niets over het afleven en afleveren van een lichaam
voor een metafysische deur
maar het eenvoudige lichaam van deze vrouw
tegenover je
het heldere hoofd van deze vrouw
tegenover je
Als ik er niet naast zit, slaat Bruinja dan in het vierde deel, 'It stjoer en de hannen / Het stuur en de handen', een kwetsbaarder noot aan, wanneer hij in zeven kortere gedichten teruggrijpt op zijn kinder- en schooltijd en zichzelf bekijkt met de ogen van nu: 'it stjoer stekt út it skjinne fleis / fan syn hannen // en ik doar him net oan te sjen' (vertaling: 'het stuur steekt uit het schone vlees / van zijn handen // en ik durf hem niet aan te kijken'). Een stuk of vier van die gedichten zijn te kort om indruk te maken en te blijven hangen. Ze geven naar ik geloof ook geen essentiële informatie, maar de laatste twee ('te betiid op skoalle tilt er de fyts oer it tichte stek' - vertaling: 'te vroeg op school tilt hij de fiets over het dichte hek' en 'it duorret jierren foardat ik hoi sis' – vertaling: 'het duurt jaren voordat ik hoi zeg') zijn scherp en schrijnend:
it duorret jierren foardat ik hoi sis
bang foar wa't oan it stjoer sitte sil
bang foar syn eagen
hoe tsjin wa
vertaling:
het duurt jaren voordat ik hoi zeg
bang voor wie aan het stuur zal zitten
bang voor zijn ogen
hoe tegen wie
Het te vroeg op school zijn geeft iets aan van de eerdere verlegenheid van de sater, die net nog in een boom hing en bij een meisje in het bloesje keek. Toch is het de vraag of deze afdeling wel zo goed in de bundel past - in een bundel die voor zo'n groot deel drijft op een andere thematiek, zou elke afdeling daar verbindingen mee moeten leggen, en die zie ik hier niet. Dat is spijtig, want was met wat ik nu maar het 'missende gedicht' zal noemen - over het schoolhek en de grote liefde van nu, of later - de bundel niet nog een grotere eenheid geweest? Of zou dat misschien iets te veel van het goede zijn geweest en moet er iets te raden overblijven?
Het sensueelste vuurwerk bewaart de dichter voor het laatst: de afdeling 'Sûchplak' / ‘zuigplek'. De vonken vliegen er vanaf, al meteen in het eerste gedicht: 'elk wurd datsto my yn `e hannen leist / is in swurd is in dûbelloops jachtgewear' (vertaling: 'elk woord dat je mij in handen legt / is een zwaard is een dubbelloops jachtgeweer'). Dat 'elk? wurd' doet natuurlijk weer denken aan het gers-gedicht uit de eerste afdeling, en zo legt Bruinja wel meer van dit soort lijntjes naar het begin van de bundel. Ook hier komen we de oude man weer tegen, en het gras.
Een mooi slot komt dan met de twee laatste gedichten, 'ûnder hokker kopke sitte de sinten' (vertaling:), een lang gedicht waarin de dichter zichzelf vergelijkt met een sloper die een metamorfose ondergaat en een aardbeienzanger wordt. De bundel besluit met een klein stilleven: een peer die op een schaal in een 'hûs dêr't de doar net fan iepen wol' (vertaling: 'een huis waarvan de deur niet open wil'). De buitenwereld kan er niet bij: er is niets dat deze liefde kan bedreigen.
Bijna overdadig mooi
Het dichten van verlegen sater Bruinja is subtieler geworden, zonder dat hij daar voor hoeft in te leveren. De kleine en grote verschuivingen in betekenis en beeld zijn fascinerend om te volgen. Zo kan een 'droege strjitte tusken swiere eachlidden' (vertaling: 'droge straat tussen zware oogleden') veranderen in 'slûch wetter yn in smelle strjitte' (vertaling: 'stil water in een smalle straat'), waar je natte voeten van kunt krijgen.
Herhaling en verschuiving hebben een groot aandeel in de muziek die de dichter maakt; dit zijn niet alleen gedichten om te lezen maar ook om voor te lezen.
Reeksen vormen is ook een techniek die toegepast wordt, bijvoorbeeld in het gedicht 'hazze yn it fjild tinkt' / ‘haas in het veld denkt'. De haas, de jager en het veld lopen in elkaar over. De beelden zijn vaak prachtig, soms bijna overdadig mooi maar door de ruimte in de gedichten - Bruinja is gek op witregels - en een taalomgeving die soberder is dan voorheen krijgen ze vleugels: 'in see dy't wat seit / en do as wifeljende loft derboppe' (vertaling: 'een zee die wat zegt / en jij als twijfelende lucht daarboven'). Of 'lit hannen it tinken dwaan' (vertaling: 'laat handen het denken doen'). Beide voorbeelden komen uit het gedicht ‘Oansteller'/'aansteller', maar ik zou zo nog een paar alinea's kunnen vullen.
Om het kort te houden, kan ik niet anders afsluiten dan met een onbeschaamde poging om de eerste druk zo snel mogelijk de deur uit te krijgen. Koop en lees deze bovenslag (oorspronkelijk 'boppeslach' - term uit het kaatsen, meevaller, succes of buitenkansje, volgens het woordenboek), ook nog eens schitterend vormgegeven door Gertjan Slagter.